اکالیپتوس از خانواده Myrtaceae یکی از گونه های غیربومی ایران است. در بیشتر نقاط دنیا گونه های اکالیپتوس به خاطر سرعت بالای رشد، سازگاری به خاک های فقیر و دیگر صفات مطلوب به میزان وسیع در جنگل کاری بکار می روند. بنابراین تولید نهال این گونه ها به منظور توسعه جنگل کاری در ایران حایز اهمیت است. از آنجایی که تکثیر این گیاه با روش های معمول تکثیر از طریق جنسی (عدم حفظ صفات برتر) و غیرجنسی با مشکلاتی مواجه است، تکثیر درون شیشه ای (ریزازدیادی) روش جایگزینی است که در جهت تکثیر گونه های این جنس مورد توجه واقع شده است. از این رو در این پژوهش، اثر تنظیم کننده های رشد گیاهی در تکثیر نوشاخه ها از کشت میانگره E. melliodora مورد توجه قرار گرفت. در آزمایش های انجام شده، اثر 9 تیمار مختلف شاخه زایی BAP (0.1، 0.6 و 1 میلی گرم در لیتر) و (2ip، 0.5 و 0.6 میلی گرم در لیتر) به تنهایی یا توام بر روی شاخه زایی ریز نمونه های حاصل از دانه رست بررسی شد. به منظور افزایش رشد طولی ریزنمونه ها، نوشاخه های ایجاد شده در حضور 2ip و BAP، با غلظت 0.05 میلی گرم در لیتر GA3 تیمار شدند. برای ریشه زایی از تیمارهای هورمونی مختلف 4-D  و 2 و NAA هر کدام با غلظت های 0، 0.1، 0.5 و 1 میلی گرم در لیتر استفاده شد. بررسی آماری نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بهترین تیمارهای شاخه زایی به ترتیب +2ip و BAP به ترتیب به میزان 0.1، 0.5، (0.6)2ip, (0.5)2ip, (0.1)BAP, (0.1)BAP میلی گرم در لیتر بودند. در بین محیط های مورد استفاده برای ریشه زایی، محیط بدون هورمون غلظت صفر از هورمون ها بهترین پاسخ را نشان داد. بهترین ریشه زایی با تیمار هورمونی NAA با غلظت 0.1 میلی گرم در لیتر به دست آمد. ریشه زایی در محیط بدون هورمون با حداقل میزان کالوس همراه بود و در این محیط ریشه هوایی تشکیل نشد. بنابراین از نظر کیفیت و کمیت ریشه، محیط بدون هورمون نسبت به محیط دارای 0.1 میلی گرم در لیتر NAA محیط بهتری است، در حالی که از نظر پاسخ شاخه زایی، از تلفیق سیتوکینین ها نسبت به تیمارهای دیگر پاسخ بهتری دریافت شد. گیاهک های کامل تولید شده پس از گذراندن دوره سازگاری با موفقیت به خاک منتقل شده و پس از مدت ها رشد و نمو طبیعی را نشان دادند.

ریزازدیادی E. gongylocarpa Blakely به وسیله کشت جوانه بررسی شد. تیمارهای مختلف سترون سازی، استقرار، شاخه زایی و ریشه زایی اعمال گردید. بهترین روش سترون سازی بذر، در محلول بنومیل %0.5 به مدت 15 دقیقه، شستشو با مایع ظرف شویی، شستشو زیر آب جاری به مدت 2 ساعت، 20 ثانیه غوطه وری در الکل اتیلیک %70 و 20 دقیقه هیپوکلریت سدیم %2 بود. از 22 تیمار محیط کشت، محیط MS محتوی نصف غلظت نیترات، 0.1 BAP، 0.2 Kin، 0.1 IBA و 0.25 GA3 میلی گرم بر لیتر، به همراه 100 PVP میلی گرم بر لیتر برای استقرار و تکثیر شاخه ها انتخاب شد. بهترین ریشه زایی در محیط MS حاوی 1 میلی گرم بر لیتر IBA به همراه 2.5 گرم بر لیتر زغال فعال انجام شد. گیاهچه های ریز ازدیاد شده در گلدانهای کوچکی حاوی ترکیبی از خاک و ماسه، خاکبرگ و پرلیت به نسبت های 1:3:3 استریل شده کشت شدند و مراحل سازگاری را در گلخانه یعنی در شرایط نوری مطابق با شب و روز طبیعی با موفقیت طی کردند.

در این بررسی جوانه های انتهایی و جانبی (قطعات گره دارای دو جوانه) از پایه های برتر موجود در رویشگاه طبیعی زیتون از جمله طارم، منجیل، رودبار و گرگان و نیز پایه های موجود در موسسه محل تحقیق در فصول مختلف سال برداشت شد و پساز اعمال تیمارهای ضدعفونی کننده با دو عامل کلرور مرکوریک و هیپوکلریت سدیم و نیز تلفیقی از آنها، روی دو محیط کشت پایه MS و OM استقرار یافتند. نمونه های مستقر شده جهت تحریک شاخه زایی به همان دو محیط پیشین حاوی BAP (1-3 میلی گرم در لیتر) منتقل شدند. پس از تولید تعداد کافی شاخه، شاخساره ها به دنبال یک مرحله زیرکشت در محیط MS فاقد هورمون به محیط ریشه زا که همان محیط MS با کاهش غلظت نیترات و مقادیری از دو اکسین IBA و NAA (0.5-2 میلی گرم در لیتر) است به طور جداگانه منتقل شدند. همزمان با شروع مرحله ریشه زایی و نیز کاربرد اکسین از تیمار تاریکی نیز استفاده شد. نمونه های ریشه دار شده به گلدانهای حاوی پرلیت، ورمیکولیت، شلتوک و ماسه بادی (1:1:1:1 حجمی) منتقل شدند. نتایج بدست آمده نشان دادند که بهترین زمان برای نمونه برداری اواسط پاییز و مناسبترین تیمار ضدعفونی کننده استفاده از کلرور مرکوریک 0.1% به مدت 2 دقیقه پس از دیپ الکلی و مسواک کشی با مایع ظرفشویی و شستشو در جریان مداوم آب به شمار می روند. در بررسی حاضر کاربرد قارچکشها اثری در کاهش آلودگی قارچی نشان ندادند. مناسبترین محیط جهت استقرار نمونه ها OM کامل حاوی 0.5ppm از BAP و محیط مطلوب شاخه زایی MS کامل حاوی 1ppm از BAP بود. مطلوبترین شرایط جهت ریشه زایی شاخساره ها، استفاده از محیط MS N/2 حاوی 1ppm از هورمون IBA و نگهداری آنها به مدت یک هفته در تاریکی مطلق بود. اگرچه کاربرد آنتی بیوتیکها جهت حذف آلودگیهای باکتریایی به حذف موقت آنها منجر شد، ولی رشد نمونه ها تحت تاثیر قرار گرفت (تیمار مناسب کاربرد کربنیسیلی باغلظت 300ppm بود). روش مناسب حذف آلودگی باکتریایی این گیاه، استفاده از جوانه های انتهایی و زیر کشتهای سریع در مراحل نخستین کشت بود.

هدف این تحقیق بررسی ریزازدیادی و انتقال به خاک گیاه Tanacetum parthenium L. بود که به بابونه گاو چشم معروف است. به این منظور در محیط MS/4 با کل ویتامین ها کشت شده و قطعات ساقه ای گیاهچه های حاصل به دو صورت دارای جوانه انتهایی و بدون جوانه انتهایی، روی محیط MS با هورمونهای (0.54 mM) NAA و(4.44 mM)  BAP کشت داده شد. صد درصد قطعات دارای جوانه انتهایی و فقط %44 قطعات فاقد جوانه انتهایی، شاخه تولید کردند و تعداد شاخه های حاصل از هر قطعه در قطعات دارای جوانه انتهایی بیشتر بود. جهت انتقال به خاک، گیاهچه ها با آب مقطر استریل به مدت یک ساعت شستشو شدند. سپس ریشه گیاهچه ها قطع شده و به گلدانهای پلاستیکی حاوی پیت و ورمیکولیت (1:1) منتقل شدند. گیاهچه ها قدرت سازگاری با شرایط خارج از شیشه را داشته و 62.5 درصد آنها زنده ماندند.

در این پژوهش، نحوه ریزازدیادی گونه جنگلی سفید پلت (Populus caspica) از طریق کشت جوانه مورد بررسی قرار گرفت. به کارگیری تیمارهای متعدد سترون سازی، غلظت های مختلف هورمونی و محیط کشت های متفاوت، منجر به تعیین بهترین روش سترون سازی جوانه ها و مناسب ترین محیط کشت و مطلوب ترین غلظت هورمونی برای مراحل استقرار، رشد و تکثیر این گونه جنگلی گردید. نمونه ها از گیاهان بالغ برگزیده در شرایط طبیعی و تمام فصول سال برداشت شده و پس از انتقال به آزمایشگاه با تیمارهای مختلف مورد سترون سازی قرار گرفت و سپس استقرار و شاخه زایی ریز نمونه ها بر محیط کشت های مختلف WPM، ACM، MS با هورمون BA در غلظت 1 تا 0.1 میلی گرم بر لیتر به همراه 0.01 IBA میلی گرم بر لیتر انجام گرفت. بهترین روش سترون سازی عبارت است از پوسته برداری جوانه ها و غوطه وری آن ها در محلول اتانل 70 درصد برای نیم دقیقه و سپس استفاده از محلول کلرور مرکوریک 0.1 درصد برای 6 دقیقه در فصل پاییز بود. محیط کشت MS با نصف غلظت نیترات به همراه BA و IBA به ترتیب در غلظت 0.5 و 0.01 میلی گرم بر لیتر به عنوان مناسب ترین محیط کشت و غلظت هورمونی برای مرحله استقرار و شاخه زایی نمونه ها تعیین گردید. کشت شاخه های حاصل در محیط MS با 0.5 میلی گرم بر لیتر IBA بالاترین درصد ریشه زایی را به همراه داشت. انتقال گیاهچه ها به مخلوط خاک پیت/ پرلیت/ ماسه سترون در نسبت های مساوی 1.1.1 و نگهداری آن ها در شرایط ژرمیناتور به مدت دو هفته انجام شد. انتقال گیاهان به گلخانه و سپس به مزرعه در فصل مناسب و پس از طی مراحل سازگاری تدریجی آن ها با محیط، انجام شد. بعد از دو سال طول گیاهان در مزرعه از 0.3 به 4 تا 6 متر بالغ گشت، در عین حالی که شادابی و سبزینگی آن ها نیز در حد بسیار مطلوبی بود.

در بین گونه های درختان جنگلی سخت چوب، Eucalyptus citriodora درخت سریع الرشدی است که به دلیل دارا بودن اسانس معطر در عطرسازی، داروسازی و داشتن چوب نرم و سبک در صنایع کاغذسازی و مبل سازی کشت می شود. در این تحقیق، ریزازدیادی E. citriodora به روش کشت جوانه جانبی در محیط کشت های MS و WPM بررسی شد. سترون سازی با دو محلول کلرید جیوه 1/0 درصد و هیپوکلریت سدیم 20 درصد حجمی اعمال گردید. شاخه زایی با هورمون های سیتوکینین (BAP، Kin)، اکسین (IBA) و جیبرلین (GA3) در دو سطح محیط کشت در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. ریشه زایی نیز با هورمون های اکسین IBA، NAA و IAA در محیط کشت MS (2/1 نیترات) در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. آماربرداری از تعداد شاخه ها و جوانه ها، طول شاخه، سبزینگی، تعداد گیاهچه های ریشه دار شده و تعداد کل ریشه انجام شد. نتایج نشان داد که بهترین تیمار سترون سازی محلول هیپوکلریت سدیم 20 درصد حجمی به مدت 18 دقیقه بود. تکثیر مطلوب و رشد طولی شاخه در محیط کشت MS (2/1 نیترات) و هورمون های سیتوکینین BAP، Kin، GA3 و IBA به ترتیب در غلظت های (3/0، 2/0، 1/0 و 01/0) و (3/0، صفر، 1/0 و 01/0) میلی گرم در لیتر، به همراه 200 میلی گرم در لیتر PVP بود. ریشه زایی مطلوب در محیط کشت MS (2/1 نیترات)، با تیمار هورمونی NAA 1 میلی گرم در لیتر و تیمار تلفیقی IAA + IBA 5/0میلی گرم در لیتر به دست آمد. در نهایت، گیاهچه های ریشه دار شده در شرایط گلخانه سازگار شدند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که کشت بافت روش مناسبی برای تکثیر این گونه ارزشمند در زمانی کوتاه می باشد.

شن (Lonicera nummulariifolia Jaub. & Spach) یکی از درختچه های خزان کننده استان فارس است که در جنگل های مناطق زاگرس به ویژه در منطقه سپیدان به عنوان گونه همراه با بلوط دیده می شود. با وجود این، اطلاعات کافی در مورد نحوه تکثیر و جنبه های مختلف رشد و نمو این گونه در دسترس نیست. این پژوهش به منظور دست ابی به روشی مناسب برای ازدیاد سریع و انبوه این گونه با استفاده از تکنیک های کشت درون شیشه ای انجام شد . بذرها و نوک شاخساره ها نهال حاصل از بذر به عنوان ریزنمونه مورد استفاده قرار گرفتند. محیط کشت MS با غلظت 0.1 میلی گرم در لیتر BA برای تولید شاخساره بهینه بود. قطعات ساقه دارای یک جوانه، کشت شده بر روی محیط کشت DKW دارای 0.4، 0.7 و 1 میلی گرم در لیتر BA، 30 گرم در لیتر ساکارز و 8 گرم در لیتر دیفکو باکتو آگار در مقایسه با محیط کشت MS تفاوت معنی دار از نظر شاخص های رشد اندازه گیری شده نداشتند. بهترین شیوه برای ریشه زایی شامل دو مرحله مجزای انگیزش ریشه و نمو ریشه بود. برای انگیزش ریشه موثرترین روش استفاده از محیط کشت MS با نصف غلظت عناصر ماکرو، 8 گرم در لیتر دیفکو باکتو آگار، 30 گرم در لیتر سوکروز و25 میلی گرم در لیتر IBA در شرایط تاریکی به مدت 60 ساعت بود. به منظور نمو ریشه، شاخساره ها از محیط انگیزش ریشه به محیط کشت بدون تنظیم کننده رشد و در شرایط روشنایی انتقال یافتند. با استفاده از این روش 46.7 درصد از شاخساره ها ریشه دار شدند. پس از نمو ریشه ها، گیاهچه ها به گلدان های دارای مخلوطی از پیت خزه، ماسه و ورمی کولایت به نسبت 1:1:1 انتقال یافتند و به گلخانه منتقل شدند.

یک روش تکثیر درون شیشه ای سرخدار انگلیسی (Taxus baccata L. ) طی روش اندام زایی با استفاده از کینتین (Kin) و ایندول-3-بوتیریک اسید (IBA) به عنوان تنظیم کننده های رشد گیاهی و جوانه رأسی به عنوان ریزنمونه ارائه می شود. جوانه های رأسی بریده شده از گیاهان مادری روی محیط موراشیگ و اسکوگ (MS) مکمل شده با غلظت ها و ترکیب های مختلف Kin (1، 0. 5، 0 و 2 میلی گرم بر لیتر) به عنوان یک سیتوکینین و IBA (1، 0. 5، 0 و 2 میلی گرم بر لیتر) به عنوان یک اکسین قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد گره (6. 75) روی محیط MS حاوی 2 میلی گرم بر لیتر Kin به دست آمد. بیشترین تعداد سرشاخه (5) روی محیط MS مکمل شده با 1 میلی گرم بر لیتر Kin همراه با 1 میلی گرم بر لیتر IBA به دست آمد. بیشترین تعداد ریشه (6. 50) روی ریزنمونه های رشدیافته روی محیط غنی شده با 2 میلی گرم بر لیتر Kin همراه با 1 میلی گرم بر لیتر IBA تولید شد. گیاهچه ها به گلدان های پرشده با پرلایت و پیت موس به نسبت مساوی برای سازگاری منتقل شدند. این گیاهچه ها سازگار شدند و به طور موفقیت آمیزی در بسترهای کشت استقرار یافتند. متن کامل این مقاله به زبان انگلیسی می باشد. لطفا برای مشاهده متن کامل مقاله به بخش انگلیسی مراجعه فرمایید.لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.

ایران جزو کشورهای با پوشش کم جنگل محسوب می شود. توسعه صنوبرکاری می تواند در حفظ و احیا جنگل ها بسیار مفید باشد. کبوده (Populus alba) یکی از گونه های سریع الرشد و دارای چوب صنعتی است که در توسعه زراعت چوب بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش به منظور تکثیر انبوه پایه های نخبه کبوده ایرانی در شرایط درون شیشه جهت تکثیر انبوه ارقام اصلاح شده و یا گزینش پایه های نخبه و همچنین در زمینه حفظ ذخایر ژنتیکی کلن های مطلوب در شرایط فراسرد انجام گردید. در این پژوهش، شاخه های صنوبر کبوده از باغ گیاه شناسی ملی ایران جمع آوری شدند. پس از سترون سازی و استقرار جوانه، با کلرید جیوه %0.1 (W/V) به مدت 4 دقیقه سترون شدند و شاخه زایی در 8 تیمار محیط کشت هورمون های رشد گیاهی در یک طرح کاملا تصادفی با 5 تکرار بررسی شد. بهترین شاخه زایی در محیط کشت پایه DKW به همراه 0.3 میلی گرم در لیتر 2iP، 0.1 میلی گرم در لیتر IBA و 0.3 میلی گرم در لیتر BA بدست آمد. بهترین تیمار ریشه زایی در محیط کشت DKW فاقد هورمون با 80% موفقیت همراه بود. گیاهچه ها با 100% موفقیت در گلخانه سازگار شدند.